Video webinar “Robert J. Lang: From Science Labs to Art Galleries” và trả lời câu hỏi của fan

CÁC CÂU HỎI KHÁC CỦA KHÁN GIẢ:

Các câu hỏi này được trả lời qua email.

• Ông nghĩ gì về lý thuyết thảm họa (Catastrophe theory)của Rene Thom

Tôi không quá biết về nó

• Ông tự hào nhất về mô hình origami nào?

Tôi không xếp hạng chúng dựa trên sự tự hào

• Chủ đề origami mà ông yêu thích nhất là gì

Nó thay đổi theo thời gian, nhưng chủ đề thiên nhiên là một mối quan tâm lâu dài, và khả năng vẫn sẽ tiếp tục là như thế

• Ông nghĩ gì về mối quan hệ giữa toán học và tôn giáo?

Tôi không thấy một sự kết nối quá rõ ràng. Toán là một hệ thống logic dùng để miêu tả các quy luật và mối quan hệ. Nó hóa ra là khá hữu dụng trong việc mô tả thực tại (với những giả sử đúng), và khi nó mô tả được, ta gọi đấy là vật lý (hay một môn khoa học nào đó). Các tôn giáo không quá hữu dụng (không quá thống nhất với nhau) trong việc mô tả cách vận hành của thế giới thực, và tôn giáo cũng không dùng nhiều toán.

• Điều tuyệt vời nhất đã xảy ra với ông là gì kể từ khi ông khám phá ra origami?

Tự bản thân việc khám phá ra origami từ đầu!

• Điều gì khiến ông hứng thú với origami?

 Nhiều nhân tố: niềm vui của sự sáng tạo có đóng vai trò, cũng như việc có thể thí nghiệm và ít tốn kém khi ta làm sai một thứ gì đó (chỉ cần ném giấy đi và thử lại với tờ khác)

• Trong các sáng tạo của ông, cái ông yêu thích nhất là gì?

Thường nó là cái mớinhất. Ngay bây giờ, nó là một con chim (chim điên chân xanh)

• Làm thế nào để đọc được những biểu đồ (diagram) (của ông)? Tôi là một người học trực quan, nhưng vẫn bị mắc kẹt ở phần biểu đồ.

Khi bạn học gấp từ biểu đồ, hãy cố gắng hiểu vì sao tác giả lại thêm bước đó vào: chức năng của bước đó là gì. Khi bạn có thêm kinh nghiệm, bạn sẽ bắt đầu dự đoán được bước tiếp theo là gì, và việc đó sẽ giúp trong việc hiểu hơn bước đó dùng để làm gì.

• Tôi gặp khó khăn với bước “inflation”, ví dụ như với con cá koi hay với búp hoa, ông có mẹo nào cho những bước đó không? Tôi thường làm rách giấy hoặc làm giấy quá ẩm.

Tôi không thể nói gì hơn ngoài việc thao tác cẩn thận và chậm rãi ở các bước đó, và đừng làm giấy quá ẩm (hoặc đừng dùng biện pháp làm ẩm luôn)

• Ông làm ra bao nhiêu “bóng tuyết” origami khi ông cố 1) tạo ra một thiết kế mới, và 2) gấp một thiết kế của ai đó?

Tôi chưa làm cái “bóng tuyết” nào cả. Tôi đoán là bạn đang hỏi rằng tôi cần bao nhiêu lần gấp để tạo ra một thứ gì đó hài lòng. Nó tùy thuộc vào mẫu gấp, đôi lúc tôi thành công ngay lần thử đầu tiên, đôi lúc phải gấp cái gì đó 5 đến 10 lần (đặc biệt là khi đang thử nghiệm các thiết kế mới)

• Ông có đang tạo ra các mẫu mới và nghiên cứu về toán và origami không?

Có.

• Có rất nhiều mẫu gấp, sách, tác giả về origami. Làm sao để không mất đi niềm đam mê gấp và tạo ra các mẫu mới?

Với cái sự đa dạng như thế thì việc giữ được sự đam mê (theo tôi thấy) còn dễ hơn! Có rất nhiều thứ để khám phá và thực hiện

• Làm sao để đọc biểu đồ nếp gấp (crease pattern)?

Thiết kế và gấp những mẫu của riêng bạn bằng cách thiết kế các biểu đồ nếp gấp (sử dụng những ý tưởng trong Origami Design Secrets chẳng hạn). Việc đấy sẽ giúp bạn nhận ra các quy luật trong các biểu đồ nếp gấp mà bạn có thể nhận ra trong biểu đồ nếp gấp của những người khác.

• Làm sao để phát triền cùng origami ở Ấn Độ?

Tôi không rõ. Có lẽ là sẽ phụ thuộc nhiều vào văn hóa

• Làm sao để phát triển việc lên kế hoạch trước khi tạo ra một mẫu gấp?

Việc đó có được nói đến trong cuốn Origami Design Secrets. Tôi nghĩ bạn nên đọc cuốn đó.

• Origami đương đại đang phát triển như thế nào?

Nó đang đi theo nhiều hướng khác nhau cùng lúc.

• Việc tạo ra một cái đồng hồ hoạt động được bằng các yếu tố của origami đơn vị (modular origami), nhưng ông có cho rằng việc gấp một cái đồng hồ (dù nó chỉ có thể đếm được vài giây) chỉ từ một tờ giấy là khả thi không?

Tôi nghi ngờ việc đó, nhưng những giới hạn là do những đặc tính vật lý của giấy (độ dày, độ đàn hồi) hơn là việc ta có thể gấp được hình thù gì. Thế nhưng tôi nghĩ rằng ai đó có thể làm ra một cái đồng hồ cát hoạt động được, nếu ta được phép thêm cát vào.

• Ông có nghĩ rằng AI có thể làm được việc này không?

Hiện tại và trong tương lai gần thì không.

• Ông có thể làm một video về gấp một con voi của ông không?

Có, tôi có thể quay video tôi gấp một số thứ, bao gồm cả mấy con voi. Nhưng hiếm khi tôi quay video lắm.

• Mẫu gấp (của ông hoặc của người khác) mà ông yêu thích nhất là gì? Kiểu như những mẫu khiến ông muốn gấp đi gấp lại chẳng hạn?

Tôi dễ chán với việc gấp đi gấp lại một mẫu, nên hiếm khi tôi làm thế.

• Làm sao để tôi có thể gấp theo một biểu đồ mà chỉ có mỗi các đường thẳng?

Tôi không chắc ý bạn là gì. Hầu hết các biểu đồ đều có các đường thẳng.

• Từ khi nào và vì sao mà ông bắt đầu tạo ra các mẫu gấp origami của riêng ông?

Tôi bắt đầu việc sáng tạo các mẫu origami mới từ khá sớm (đâu đấy tầm 6 hay 10 tuổi), và lí do là vì tôi muốn gấp những thứ không có trong các quyển sách tôi có.

• Kể tên một tác phẩm mà ông sẽ đặt vào trong một viên nang thời gian.

“Đồng hồ Cuckoo Rừng Đen” sẽ là một ứng cử viên ổn.

• “Origami siêu phức tạp” (Hypercomplex Origami) có còn là origami hay không, hay nó nên thuộc vào một thể loại riêng?

Tôi không nghĩ rằng độ phức tạp của một thiết kế origami có đóng vai trò gì trong việc quyết định nó có phải origami hay không. Theo tôi, định nghĩa của origami là “một loại hình nghệ thuật mà việc gấp giấy là phương thức chủ yếu để đạt đến kết quả”, và theo định nghĩa này, origami siêu phức tạp (cũng như origami đơn giản, trung cấp hay phức tạp) đều là origami cả.

• Trong quyển sách của ông, ông có nhắc đến “Pythagorean Stretch”. Ông có biết ai đã khởi đầu cho phương pháp này không?

Không có một khởi đầu rõ ràng. Tôi nghĩ ra thứ mà tôi mô tả trong cuốn Origami Design Secrets, nhưng nó bắt nguồn từ “gusset molecule”, và cấu trúc mà tôi gọi là một “gusset” đã tồn tại trong nhiều mẫu gấp origami cũ (có lẽ là truyền thống). Tôi nghĩ Harbin đã gọi cái quy luật các nếp gấp này là một “gusset” trong một quyển sách cũ của ông (đầu những năm 1960), và tôi khá chắc là tôi đã thấy lại nó trong các tác phẩm của Yoshikawa (những năm 1950). Điều này nghĩa là Pythagorean Stretch là tương đối cũ, và sẽ khó để tìm ra chính xác nguồn gốc của nó. Nhưng việc dùng nó trong các thiết kế đóng gói vòng tròn, và thuật toán cho việc tạo ra nó, là của tôi.

• Một vài người cho rằng nó cũng được gọi là “Kamiya’s Pattern”. Vậy liệu Kamiya Satoshi có phải người đầu tiên áp dụng kĩ thuật này trong origami không?

Tôi nghĩ “Kamiya’s Pattern” là một thứ gì đó khác: nó là một phiên bản đặc biệt của Pythagoeran Stretch mà được nghiêng hay quay theo một góc nào đó để các đỉnh của thiết kế nằm trên các đỉnh của lưới ô vuông trong một thiết kế dựa vào các lưới kiểu vậy. Và Kamiya là người đầu tiên (mà tôi biết) sử dụng nó. Kamiya dùng một (hoặc có thể là một vài) biến thể của nó. Mu-Tsun Tsai và tôi đã tìm ra cách để tổng quát hóa nó và mô tả nó bằng toán học, dưới dạng “Generalized Offset Pythagorean Stretch (GOPS)”, và Mu-Tsun đã kết hợp nó vào phần mềm tuyệt vời của ông ấy, BP Studio